بازار وکيل شهر شيراز يکي از مشهور ترين بازارهاي سنتي و تاريخي ايران است . اين بازار که به فرمان کريم خان زند (????  - ???? ه .ق ) ساخته شده ، اکنون در مرکز شهر شيراز ( شرق ميدان شهدا ) قرار گرفته‌است . ( مسجد و حمام تاريخي وکيل نيز در کنار اين بازار قرار دارند )
 
بازار طويل خوش طرحي که از بهترين آثار کريم خان زند است و هنوز تقريباً سالم و پابرجاي در شيراز باقيمانده ، بنام « بازار وکيل » مشهور است و تصور مي‌رود شهريار زند پس از ملاحظه بازار قديمي لار ( از آثار زمان شاه عباس کبير ) طرح آن را در شيراز ريخته ‌است . تمام کارهاي بازرگاني ، خريد و فروش کالا هاي داخلي و خارجي و مبادلات پاياپاي ، صدور يا دريافت حوالجات و صرافي ها همگي در حجره‌ هاي اين بازار انجام مي گرفته و در واقع بازار وکيل مانند قلب واقعي شيراز بوده و تمام امور بازرگاني در آنجا به جريان مي ‌افتاده ‌است .
 
بازار وکيل تشکيلاتي داشته که بازرگانان مي‌ توانستند با اطمينان کامل کالا هاي خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمايند .
 
اين بازار از نزديکي دروازه اصفهان تا مدخل بازار هاي قديم امتداد دارد و مشتمل بر حجره‌ هائي با سکوي پهن در طرفين و ?? دهانه طاق هاي بلند و خوش تناسب بوده‌است و چهار سوق بلندي در ميان آن قرار داشته که بازار هاي فرعي و غربي و شرقي آن را قطع مي‌ نموده ‌است .
 
مصالح ساختماني اين بازارها گچ و آجر و آهک بوده که روي پايه ‌هائي از تخته سنگ‌هاي تراشيده قرار گرفته‌ است . سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب مي شود بسيار بلند و با سبک ساختماني دلپسندي بنا شده ‌است .
 
قسمت هاي مختلف اين بازار ها ، بنا بر اساس کار هاي صنعتي که در آن انجام مي گرفته بنام هاي مخصوص خوانده مي‌ شود مانند : بازار بزرگ که انواع کالا ها در آن يافت مي شد . بازار بزازان ، بازار بلور فروشان ، بازار خياط ها ، بازار کلاهدوزها ، بازار سراج‌ ها و بازار شمشيرگر ها .
 
بازار وکيل در رديف آثار تاريخي کشور به شماره ??? به ثبت رسيده و اداره کل حفاظت آثار باستاني ايران در حفاظت آن کوشا مي ‌باشد .
 
فرصت ‌الدوله شيرازي در آثار عجم درباره اين بازار چنين مي‌ نويسد :
 
بازار وکيل يکي از بازار هاي مرحوم کريم خان وکيل است قريب به مسجد وکيل چهار بازار از آجر و گچ ساخته شالوده‌ هاي آن از سنگ‌ هاي کلان قرار داده و در وسط چهار بازار چهار سوئي است که سقفش بسيار بلند و طرازش دلپسند است . کمتر بازاري در ايران بدين اسلوب و بنيان ديده مي شود . يک بازار بزرگ تا برسد به چهار سوي مذکور چهل و يک طاق است ، آنرا بازار بزازان گويند از هر گونه اقشمه و امتعه دارد . سمار و بلورفروش و خياط و غغيره نيز در آن هست . بازار ديگر چهل و شش طاق است آنرا بازار کلاهدوزان نامند از کلاهدروز و اصناف ديگر دارد مع بسياري از صرافان .
 
بازار ديگر ده طاق است در آن تمام سراج و ترکش‌دوزاند در وسط بازار اول که بازار بزازان باشد نيز بازاري است يازده طاق در آن جماعت شمشيرگرانند . درب اين بازار منتهي مي شود بدرب مسجد وکيل ...
 
بازار وکيل در هنگام امتداد خيابان زند از طرف شهرداري شکافته شده بطوريکه امروز خيابان زند عمود بر آن و از نزديک چهار سوق بازار مي‌ گذرد .
 
معماري
معماري اين بنا بر گرفته از بازار قيصريه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبير است اما عرض بازار وکيل بيش از ساير بازار هاست . همچنين ?? دهانه طاق ضربي بازار با ارتفاع بيش از ?? متر مرتفع تر از طاق ساير بازارهاست که البته هم اينک به علت خاکريزي کف بازار ، ارتفاع طاق‌ها به ده متر تقليل يافته ‌است .
اين بازار که از نظر معماري داراي سه فضاي عبور و مرور ( فضايي براي گذر مشتريان ) ، حريم مغازه ( به ارتفاع تقريبي ? پله بالاتر از سطح زمين ) ، فضاي مغازه ( محل فروش ) است . داراي پنج در بزرگ است که در چهار سوي آن قرار گرفته‌ است . هم چنين شامل دو رشته شمالي - جنوبي و شرقي - غربي است که چون صليبي يکديگر را قطع کرده‌ اند . در تقاطع اين دو رشته چهار سوق قرار گرفته ‌است که بر روي يک هشتي قرار دارد . اين چهار سوق داراي طاق بزرگ ضربي محکمي است و در پاي طاق نيز چند ترنج آجر کاري شده‌ است .
در هشتي نيز مغازه‌ هايي چهارگوش در دو طبقه وجود دارد .
ضلع شمالي - جنوبي بازار از دروازه اصفهان شروع مي ‌شود و تا کوچه جنوبي سراي مشير ادامه مي ‌يابد . در دو طرف اين راسته هر قسمت ?? جفت ( ?? باب ) مغازه وجود دارد که در جلو هر يک سکويي از قطعات سنگي بزرگ که بر روي آن ، ترنج‌ هايي برجسته حجاري شده ‌است . در اين بازار براي مصونيت از رطوبت ، مغازه ‌ها را در حدود يک متر فراتر از سطح زمين ساخته ‌اند . مغازه ‌ها اغلب داراي پستو بوده و در دو طبقه طراحي شده اند .
 
در شمال شرقي اين راسته ، چند کاروانسراي قديمي به نام ‌هاي روغني ، گمرک و احمدي ساخته شده‌ است که در ورودي آنها در درون بازار است . هر يک از اين کاروانسرا ها داراي چندين حجره مي ‌باشند . راسته شمالي - جنوبي را بازار بزازان نيز ناميده‌ اند . در سال ???? به علت گسترش خيابان زند ?? حجره از حجره‌ هاي اين ضلع از بين رفته ‌است . ضلع شرقي - غربي نيز داراي دو بخش است :
 ? . قسمت شرقي چهار سوق که آن را بازار علاقه بندان مي ‌نامند . اين بخش داراي ?? جفت مغازه‌ است که هم اينک مرکز فرش است و مغازه‌ هاي عطاري نيز در اين قسمت يافت مي‌ شود .
 ? . قسمت غربي چهار سوق که آن را بازار ترکش دوزها مي‌ نامند و داراي ?? جفت مغازه ‌است که هم اينک مرکز فروش فرش ‌هاي ايراني است .
 در ضلع جنوبي چهار سوق در موازات با بازار ترکش دوز ها ، بازار ديگري قرار دارد که مدخل آن در جلو سر در مسجد وکيل است و به بازار شمشيرگر ها معروف است . اين بازار نيز داراي ?? جفت مغازه‌ است .
در زير چهار سوق ، حوض بزرگي از سنگ مرمر قرار داشته که آب آن از مجرايي که از زير بازار ترکش دوزها مي‌ گذشته ، تأمين مي ‌شده‌ است . اين مجرا به صورت طاق ضربي است و از آجر و ساروج ساخته شده‌ است و هم اينک نيز وجود دارد اما حوض مريري به علت بالا آمدن کف بازار ، از بين رفته ‌است . سيستم تهويه هوا به علت ارتفاع زياد سقف طاق و تويزه‌اي بازار کامل بوده . اين امر به وسيله بادگير هايي ساده انجام مي ‌گرفته هم چنين دريچه ‌ها و روزنه ‌هايي به نام جامخانه يا هورنور در زير سقف تعبيه شده بوده که هوا و نور کافي را به بازار مي‌ رسانند اما هم اينک پس از مرمت ، اين روزنه‌ ها بسته شده ‌اند . هم اينک در بالاي مغازه ‌ها مشبک‌ هايي جهت تهويه هوا و روشنايي وجود دارد .
سازمان ميراث فرهنگي ، بازار وکيل را در تيرماه ???? با شماره ??? به ثبت رسانده ‌است .