نماد اعتماد ملی



Smartsupp Live Chat

حمام وکيل در دوره زنديه توسط کريم خان زند ساخته شد . اين حمام در مرکز شهر شيراز و نزديک ديگر بناهاي دوره زنديه هم چون بازار وکيل و مسجد وکيل قراردارد . از قسمت‌هاي جالب توجه اين حمام قسمتي بنام شاه نشين است که مخصوص استفاده شاه بوده‌است .
 
 اين بنا در غرب مسجد وکيل ساخته شده‌ است . اين حمام بزرگ از پيشرفته ترين اصول معماري زمان خود برخوردار بوده‌ است . براي مثال ، ورودي حمام کوچک است و با شيبي ملايم به هشتي ورودي که پايين تر از سطح زمين قرار دارد مي ‌رسد . ورودي به رختکن ، زاويه دار ساخته شده و همه اين ملاحظات براي اين بوده ‌است که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگيري شود .
 
 سربينه حمام يک هشت ضلعي منظم است که هشت ستون يک پارچه سنگي در وسط سقفي گنبدي قرار گرفته ‌اند . گرم خانه با سنگ فرش پوشيده شده‌ است اما جالب توجه اين که در زير اين سنگ فرش دالان ‌هاي کم عرض و باريکي ساخته شده که هواي گرم و بخار آب در آن جريان مي ‌يافته ‌است تا کف حمام زودتر گرم شود . در جنوب گرم خانه ، خزينه قرار دارد که دو ديگ بزرگ براي گرم کردن آب داشته ‌است . در دو طرف محوطه گرم خانه دو شاه نشين و در دو طرف خزينه دو حاکم نشين ساخته شده‌ است . در وسط هر حاکم نشين نيز حوضي از سنگ مرمر ديده مي ‌شود .
 
 در زير گنبد نقوش آهک بري زيبايي است که داستان‌ هاي آنها از مذهب ، سنت ، علائق و رويا هاي مردم اين ديار سرچشمه مي ‌گيرد .
 از بنا هاي دوران کريم خان زند ( 1172 - 1193 ) در شيراز است که به دستور وي در محله ميدان شاه ، جنب مسجد وکيل ( خيابان طالقاني ) ساخته شد .
 
 اين حمام که به عنوان حمام عمومي شهر شناخته مي شد ، داراي چهار قسمت مرتبط با يکديگر است . مدخل ورودي اين حمام هم اينک يک هشتي است که در ابتدا وجود نداشته و دوره پهلوي احداث شده است . اين هشتي داراي سقفي با گچ کاري برجسته است . پس از آن سر بينه حمام به شکل هشت ضلعي منظم و وسيعي ديده مي شود که بيشترين تزيينات را داراست . آهکبري هاي سقف و ديوار هاي اين قسمت مربوط به دوران کريم خاني بوده که بيشتر به شکل طرح هاي گلداني است اما در زمان قاجاريه ، آثار زنديه کلنگي شده و قاجاريان بر روي آن آهکبري هايي به شکل داستان هاي اساطيري ( داستان شيرين و فرهاد ، پيرزن و سلطان سنجر ، بيژن و منيژه و معراج حضرت رسول ) انجام داده اند ، در حال حاضر نيز به جهت تنوع بيشتر طرح هاي قاجاري ، يکي دو طرح زندي مرمت شده و در بقيه قسمت ها طرح هاي قاجاري حفظ شده اند . هورنور يا جامخانه هايي که در سقف تعبيه شده اند ، روشنايي اين بخش را تأمين مي کنند .
 
 در اطراف اين سربينه ، سکو هايي براي تعويض لباس ساخته شده و چهار حوض سنگي نيز جهت استحمام در آن وجود دارد .
 
 ستون هاي اين حمام از جنس سنگ گندمک گوگرد دار و سخت است . اين ستون ها يک پارچه هستند و بر روي آنها به فرم هندسي ، مقرنس گچي کم عمق ديده مي شود ولي مقرنس آن برجسته است .
 
 در وسط محوطه سر بينه حوض کثير الاضلاعي از سنگ ساخته شده و در يک سمت آن راهرويي است که به هشتي دوم منتهي مي شود . در کف حمام چندين رج آجر آب خروده کار شده و بين آنها ساروج ريخته اند تا فشار آب را تحمل کند .
 
 در دوران پهلوي حمام به دو بخش تقسيم شد . بخشي از آن سربينه حمام بود که به زورخانه تبديل شد . در برزخ يا هشتي دوم که به گرم خانه مي رود ، قسمتي وجود داشته ( در سمت راست ورودي هشتي دوم ) که ديواري ضخيم ، قطور و توپر بوده و در بالاي آن ( در پشت بام ) حوض آبي بوده که آب حمام از آغاز تأمين مي شده ، پس از تبديل سر بينه به زورخانه ، اين ديوار برداشته شده و راهي به خيابان طالقاني گشوده شد که به در ورودي حمام تبديل گشت . هم اينک اين در مسدود و به ديوار تبديل شده است .
 
 پس از عبور از هشتي دوم به گرمخانه حمام وارد مي شويم که داراي سه خزينه آب گرم ، آب سرد و آب ولرم است . در زير اين خزينه ها کانال هايي به نام گربه رو جهت گرم کردن حمام وجود دارد .
 
 آب رساني به اين حمام از طريق چاهي در ضلع غربي ( گاو چاه ) صورت مي گرفت . در زير خزينه اصلي ( آب گرم ) تون حمام قرار دارد . در کف حمام نيز گربه روهايي وجود دارد که در بدنه ديوار به دودکش ها منتهي مي شود . اين گربه روها علاوه بر آن که گرماي اضافي را به کف حمام منتقل مي کند ، دوده هاي ناشي از سوخت را نيز به بيرون هدايت مي کند .
 
 در زمان پهلوي برخي از قسمت هاي حمام به نمره خصوصي تبديل شد . چنان که از دو شاه نشين قرينه با دو حوض سنگي موجود در فضاي حمام ، شاه نشين سمت راست به نمره خصوصي تبديل شد . هم اينک حوض سنگي آن از بين رفته است . دو شاه نشين اختصاصي ديگر پس از اين دو شاه نشين وجود دارد که شاه نشين سمت راست در طرفين خزينه ها ، به نمره خصوصي تبديل شده بود .
 
 حمام وکيل که به علت تغيير وضع حمام هاي عمومي از صورت قبلي خارج شده بود ، در سال 1351 توسط اداره باستان شناسي مورد مرمت قرار گرفت .
 
 اين بنا با شماره 917 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است .

farzad abdollahi 02166607667