اُشْتُرانْ کوه ، رشته کوهي است در شرق استان لرستان ، از بلند ترين رشته کوه هاي کوهستان زاگرس . اين رشته کوه از غرب به شهرستان دورود ، از شمال به شهرستان ازن و از شرق و جنوب به شهرستان اليگودرز محدود مي شود . بلند ترين قله اين رشته کوه به نام سن بران ???? متر بلندا دارد . اين رشته کوه سرچشمه يکي از سرشاخه هاي رود دز به نام ماربره است که در دوره کوهزايي جديد ايجاد شده است و به گفته زمين شناسان اين کوه از جمله کوه هاي جوان مي باشد که در ?? ميليون سال پيش ايجاد شده است .
قله هاي بلند و پر برف ، دره هاي ژرف و طولاني ، رود هاي دائمي ، پوشش گياهي و جانوري بسيار متنوع ، روستا هاي کوهپايه اي از جمله ويژگي هاي اشترانکوه مي باشد که به سبب بلندي در شعاع ??? کيومتري به خوبي پيدا است .
گفته مي شود نام آن به سبب وجود قله هاي ? گانه که هر کدام بلندتر از ???? متر مي باشد و مانند کارواني از شتر به رديف قرار گرفته ، به شترکوه و يا اشترانکوه معروف گشته است .
قله هاي مهم آن از شمال باختري به جنوب خاوري اين هاست : چال ميشان ، گل گل ، گل گهر ، سن بران ، کوله لايو ، ميرزايي ، فيالسون ، لگه ، سراب شاه تخت ، سوزني مهر جمال ، پياره دره تخت ، پياره کمندون ، ازنادر و کوله جنو .
در ارتفاعات اشتران کوه دره هايي يخچالي وجود دارد که در اصطلاح محلي به آنها چال مي گويند . از جمله اين چال ها مي توان از چال ميشان ، چال کبود ، چال بران ، چال فيالسون ، چال شاه تخت ، چال پيارو و چال همايون نام برد .
رود هاي کوچک بسياري از اين قله ها سرچشمه مي گيرند که مهره زرين ، ماربره ، گهررود ، دره دايي و دره دزدان از آن جمله اند . درياچه گهر در يکي از دامنه هاي جنوب باختري اشتران کوه و در دره گَهَررود قرار دارد . دامنه هاي اشتران کوه از ديرباز محل استقرار برخي طوايف بوده است ؛ چنانکه در حدود سال ???ق ، خاندان فضلويه که از کرد هاي شام شمرده مي شدند ، پس از مهاجرت از آن جا و عبور از ميافارقين و آذربايجان ، دامنه هاي شمالي اشتران کوه را به عنوان محل استقرار خود برگزيدند . آنان بعد ها به اتابکان لرستان شهرت يافتند . مراتع دامنه هاي اشتران کوه مورد استفاده عشاير اين ناحيه است . اشتران کوه و به ويژه درياچه گهر داراي جاذبه هاي طبيعي بسياري است .
اين رشته کوه در حدود سال ???? از لحاظ گونه هاي جانوري و گياهي جزء مناطق حفاظت شده قرار گرفت و در سال ???? جزء محيط زيست جهاني قرار گرفت . از گونه هاي جانوري آن مي توان به خرس قهوه اي ، روباه ، کفتار ، گراز ، گرگ خاکستري ، بز کوهي ، قوچ و از پرندگان مي توان به عقاب ، کبک ، جغد ، اردک و شاهين اشاره نمود که همگي تحت حفاظت محيط زيست مي باشند .
در اشترانکوه پسته کوهي به فراواني يافت مي شود و پوشش گياهي متنوع آن اعم از گون ، ريواس و استپ ها در شيب ملايم بعضي نقاط و گل هاي طبيعي و خودرو محل مناسبي براي جانوران ساکن در اشترانکوه است که در آن زاد و ولد کرده و از آنان تغذيه مي کنند .
اشترانکوه پذيراي کوهنوردان و گردشگران و زمين شناساني از اقصي نقاط کشور و خارج از کشور بوده که براي تفريح و ورزش و پژوهش علمي مراجعه نموده اند .
در برخي از نقاط اشترانکوه سنگواره هايي يافته اند که در ميان آن ها سنگواره هايي از جانوران مانند صدف و ماهي وجود دارد .
روستا هاي بسياري در کوهپايه اشترانکوه وجود دارند که از آن ها مي توان به دره تخت ، سيوله ، کمندان و طيان اشاره نمود که ساکناني مهربان و ميهمان نواز دارند . روستاي دره تخت که اخيراً به دهکده گردشگري تبديل شده است .
منطقه حفاظت شده
منطقه حفاظت شده اشترانکوه يکي از مناطق حفاظت شده ايران است که علاوه بر درياچه گهر ، تونل برفي کمندان ، پريزکوه ، چشمه وقت ساعت و دره اسپر را نيز شامل مي شود . اين منطقه ?? هزار هکتار وسعت دارد و يکي از مهم ترين منابع طبيعي ايران به شمار مي آيد .
پوشش گياهي : گون ، درمنه ، چوبک ، آويشن و کلاه مير حسن .
پستانداران : کل و بز ، قوچ و ميش ، خرس قهوه ي ،پ لنگ ، گربه جنگلي ، گرگ ، شغال و روباه.
زيبايي خيره کننده و چشم اندازهاي بديع درياچه سبب شده تا هر ساله با وجود سختي راه ، انبوهي از مردم لرستان ، استان هاي اطراف و ديگر نقاط کشور ، با پاي پياده يا سواره به ديدن درياچه و زيبايي هاي آن بروند و چند روزي از اوقات فراغت خود را در آنجا سپري کنند .
شتر کوه و يا اشترانکوه نيز که چشمانداز درياچه را تشکيل مي دهد و از عجيب طبيعي ايران و يکي از ذخير طبيعي ارزشمند جهان به شمار مي آيد ، تابستان هاي زيبا و خنکي را در خاطره گردشگران به جا مي گذارد .
درياچه گهر ، اين درياچه زيبا نيز در پي قله سن بُران و گل گل در ارتفاعات شمال روستي طيان شهرستان درود واقع شده است .
در اثر ذوب شدن برف ها در اين دو قله و سرازير شدن رود در محلي به همين نام ( گهر ) درِياچه ي به زيبايي آسمان و زلالي اشک چشم و به مساحت چند صد هکتار و عمق متوسط 20 متر تشکيل مي شود .
درياچه گهر شامل دو درياچه است ، گهر پايين و گهر بالا که يکي از يکي زيباتر است . در اطراف درياچه گهر درختان بيد روئيده و زيبايي بسيار زيادي به آن منطقه بخشيده اند .
راز زيبايي و بکر بودن طبيعت گهر در اين است که اين منطقه فاقد جاده ماشين رو است . طول درياچه اصلي گهر را 5/1 کيلومتر و عرض متوسط آن را 600 متر برآورد کرده اند . حداکثر عمق درياچه 28 متر و مساحت آن در حدود 100 هکتار است.
درياچه گهر مانند آبگيري است که از چشمه ها ، آبشار ها و سراب هاي اشترانکوه پر شده و آب آن در تابستان و زمستان ثابت است . بيشتر سطح درياچه گهر در زمستان يخ مي بندد .
انواع بوته ها ، درختان تنومند بيد ، گياهان و گل هاي زيباي پيراموني ، اطراف درياچه را به صورت يک پارک طبيعي شگفت انگيز در آورده است .
از گونه هاي جانوري اين منطقه مي توان به خرس قهوه اي ، روباه ، کفتار ، گراز ، گرگ خاکستري ، بز کوهي ، قوچ کوهي و از پرندگان نيز مي توان به عقاب ، کبک ، جغد ، اردک ، شاهين و ... اشاره کرد که همگي تحت حفاظت اداره کل حفاظت محيط زيست استان لرستان هستند .
در اشترانکوه پسته کوهي به فراواني يافت مي شود .