مدرسه سعادت مظفري در استان بوشهر

در سال ???? خورشيدي ، بنياد علمي فرهنگي سعادت ، مدرسه ‌اي به سبک نوين آموزشي تاسيس کرد که با استناد به مدارک تاريخي موجود ، بايد اين مدرسه را مادر مدارس جنوب ايران دانست . بافت مدرسه سعادت همانند بافت مرکزي شهر بوشهر زيبايي خيره کننده‌اي دارد . اين مدرسه همراه اسناد تاريخي موجود در آن مي ‌تواند براي پژوهشگران ، مورخان ، معماران و ساير علاقه مندان به عرصه تاريخ و آثار تاريخي جاذبه خوبي داشته باشد .
استان بوشهر با مساحتي در حدود 27 هزار و 653 کيلومتر مربع در جنوب غربي ايران و در حاشيه خليج فارس قرار گرفته است ، که 625کيلومتر با خليج فارس خط ساحلي دارد . چهار قسمت قديمي و اصلي استان بوشهر ، بندر بوشهر ، دشتستان ، دشتي و تنگستان هستند . اين بندر از قدمتي ديرينه برخوردار است به طوري که پيشينه تاريخي و فرهنگي آن را تا دو هزار دويست سال قبل از ميلاد دانسته ‌اند .
بندر بوشهر در واقع جايگزين بندري باستاني ‌تر به ‌نام" ريشهر " ( در فاصله 12 کيلومتري جنوب شهر بوشهر ) است که " ريشهر " خود تجلي ‌گاه درخشاني از فرهنگ‌ ها و تمدن ‌هاي کهني چون ايلام بوده است . از آجر نوشته‌ هاي ايلامي معلوم مي‌ شود که اين شهر در آن عصر دهکده ‌اي بنام " ليان " که نام ديگر آن " بوخت اردشير" بوده و واژه بوشهر تحريف شده آن است .

در دوره کريم خان با موافقت وي اجازه تأسيس شعبه يک شرکت انگليسي داده شد که چند دهه بعد از تأسيس کنسولگري انگليس در بندربوشهر ، هلند ، آلمان ، روسيه ، عثماني و شرکت‌ هاي خارجي متعدد ديگري در اين بندر نمايندگي ‌هايي را در سال ‌هاي مختلف تأسيس کردند . در دوره کريم خان بندر بوشهر از لحاظ تجاري و سياسي براي انگلستان نهايت اهميت را پيدا کرد . با پيدايش چنين وضعيتي ، پادشاهان ايران به اهميت بندر بوشهر پي ‌بردند و از نظر سياسي توجه بيشتري به آن شد .

تاسيس مدرسه سعادت
ميرزا علي ‌خان امين‌ الدوله پس از چند ماه حکومت در آذربايجان در سال 1275 شمسي ، بر مسند صدارت ايران تکيه زد . وي در تأسيس و راه ‌اندازي مدرسه سعادت بوشهر نيز نقش بسزايي داشت . ( از جمله تحولات سياسي بوشهر در فاصله اين سال‌ ها انتصاب احمد خان به حکومت و دريا بيگي بندر بوشهر ، دشتي ، دشتستان است . ) از جمله اقدامات مهم احمد خان دريابيگي در عرصه فرهنگ ، فراهم آوردن زمينه‌ هاي تأسيس مدرسه سعادت بوشهر بود . وي خود در رشته مهندسي دارالفنون تهران تحصيل و زبان فرانسه را به خوبي مي ‌دانست و ترجمه مي ‌کرد . در اين زمان ( 1277 شمسي ) شيخ محمد حسين سعادت در دارالمعلمين تهران به تدريس و تکميل معلومات مشغول شد و دروس الهيات و ادبيات عرب را نيز تدريس مي کرد . تحولات فرهنگي و اجتماعي در آن دوران سبب شد تا وي با احمد خان دريا بيگي در زمينه تأسيس مدرسه ‌اي به سبک جديد در جنوب ايران همکاري کند . همکاري مستمر اين دو ، از زمينه ‌هاي اصلي تأسيس مدرسه سعادت بوشهر محسوب مي ‌شود که در سال 1278 ش تأسيس شد . قبل از مدرسه سعادت ، اولين موسسه آموزشي که در بوشهر شروع به کار کرد ، مکتب ‌خانه احمديه با مديريت شيخ احمد بود . در اين مکتب شاگردان علوم ديني ، قرآن و حافظ مي ‌آموختند که پس از درگذشت شيخ احمد ، سرپرستي امور مکتب‌ خانه را شيخ محمد باقر بهبهاني به عهده گرفت .

احمد خان دريا بيگي ، حکمران بوشهر و بنادر خليج فارس براي ايجاد سيستم جديد تربيتي از نظر مادي و معنوي به شيخ محمد باقر بهبهاني کمک‌ هاي موثري کرد . دريا بيگي بنيان نهادن مدرسه مورد نظر را با تغييراتي در همين مکتب خانه آغاز کرد و حمايت مادي و معنوي از اين کانون فرهنگي را خود بر عهده گرفت . ميرزا حسين فاضل اهرمي و ميرزا آقا به ترتيب براي سرپرستي و آموزگاري بيست دانش آموز تهيدست از اهالي دشتي و تنگستان که در اين مکتب‌خانه گرد آورده بودند ، انتخاب شدند . اين دانش آموزان را در خانه ‌اي بزرگ نزديک محله کازروني مستقر کردند . اغلب آنها تهيدست و بي ‌سرپرست بودند ، بعد ها در محل مدرسه به طور شبانه روزي به سر بردند و هزينه غذا و ديگر مخارج آنها از طرف دريابيگي پرداخت مي ‌شد .

احمدخان دريابيگي در نامه ‌اي به انجمن معارف تهران که به تازگي با پشتيباني ميرزا علي‌خان امين ‌الدوله صدر اعظم تشکيل شده بود ، اعزام معلمي آشنا به سبک جديد آموزش را به بوشهر درخواست کرد . وزير علوم و معارف وقت ، شيخ حسين سعادت را که معلم ادبيات فارسي مدرسه افتتاحيه تهران و خود نيز از ديار جنوب بود به بوشهر اعزام کرد . شيخ محمد حسين ، در اواخر ذيقعده 1278 شمسي از تهران به شيراز عزيمت کرد و برادر خود شيخ عبدالکريم را که در مدرسه سيد علاء ‌الدين حسين در شيراز به علوم و ادبيات اشتغال داشت ، براي کمک و همراهي با خود به بوشهر آورد . مدرسه از آن پس " سعادت مظفري " ناميده شد . آوردن کلمه مظفري بعد از سعادت از ابتکارات ، دريابيگي به منظور گرفتن کمک‌ هاي نقدي از مظفر الدين شاه قاجار بود . در ابتدا برادران سعادت براي دانش آموزان به تناسب سن و معلومات ، با کتاب‌ هاي جديد و تازه کار آموزش را آغاز کردند و کلاس ‌ها را به ابتدايي ، اول و دوم تقسيم کردند .
مواد درسي مدرسه " سعادت مظفري " شامل مطالبي از جمله حروف الفبا ، کلمات ، جملات آسان و روان ، حساب ، نماز ، نصايح و حکاياتي شيرين از " انوار سهيلي " و درس جغرافي بود . بنا بر اعلام سالنامه فرهنگ بنادر جنوب ، تعداد دانش ‌آموزان مدرسه " سعادت مظفري " در سال 1278 شمسي بيست نفر بودند .

نخستين سند آماري موجود و بايگاني در دبيرستان سعادت به سال 1280 باز مي ‌گردد که نشان مي‌ دهد تعداد دانش ‌آموزان مدرسه در آن سال 78 نفر بوده است . از مسائل مالي و مکتوب مربوط به اين دانش ‌آموزان در سال 1280 اينگونه استنباط مي ‌شود که مسئولان مدرسه از دانش ‌آموزان بي ‌بضاعت شهريه تحصيلي دريافت نمي‌ کردند ، اما از دانش ‌آموزاني که از خانواده ‌هاي متوسط و مرفه بودند ، شهريه تحصيلي دريافت مي ‌شد . بر طبق آمار هاي مکتوبي که موجود است هر سال تعداد زيادي از دانش‌آموزان مشتاق به تحصيل در مدرسه " سعادت " حضور پيدا مي کردند . افزايش تعداد داوطلبان تحصيل در اين مدرسه موجب شد تا متوليان امر ، اقدام به ساخت يک ساختمان ديگر کنند . در اين دوران تاجران ، آگاهي از يک زبان بيگانه را براي ايجاد ارتباط با مردم ديگر کشورها ضروري مي ‌دانستند . بنابراين اولياي مدرسه سعادت ، درخواست تعليم زبان انگليسي را براي دانش آموزان خود کردند و براي جلوگيري از مخالفت برخي اشخاص ، از محضر آيات عظام آخوند ملا محمد کاظم خراساني و آقا شيخ‌ عبدالله مازندراني در مورد تعليم زبان انگليسي استنتا شد . مراجع فوق به استناد به ادله فقهي ، با آموزش زبان‌ هاي ‌بيگانه در اين مدرسه موافقت کردند .

پس از افتتاح ساختمان جديد مدرسه سعادت ، تعداد کلاس ‌ها افزايش پيدا کرد . از محتواي مدارک موجود در بايگاني مدرسه چنين به نظر مي ‌رسد که مشکلات مالي از مهمترين مسائلي بوده که همواره توجه موسسان و مديران مدرسه را در دهه‌ هاي نخستين آغاز به کار به خود جلب کرده است که اين موضوع با عزل احمدخان دريابيگي و انتصاب رضا قلي‌خان نظام السلطنه ‌مافي به عنوان حکمران بوشهر و بنادر خليج فارس آغاز شد .

بر اساس اسناد موجود حکمران جديد بر خلاف دريابيگي علاقه چنداني به اداره امور مدرسه سعادت نداشت ، بنابراين متوليان امر انجمني مرکب از تجار و ديگر مقامات محلي را تشکيل دادند . بعد از دوران مديريت برادران سعادت ، ميرزا علي‌ دشتي ، به مدت شش سال رياست مدرسه را بر عهده گرفت . در اين دوران مدرسه با تحولاتي چون ايجاد آزمايشگاه ، توليد واکس و صابون و راه ‌اندازي دوره متوسطه همراه بود . گزيده اسناد موجود در بخش بايگاني مدرسه شامل : 1- صورت جلسات هيأت امنا (1295_ 1284 ش) 2- دفتر امتحانات 3- گزارش هفتگي دانش ‌آموزان 4- دفتر احصائيه ( آمار ) 5- کتاب و کتابخانه 6- صورت مخارج مدرسه است . اطلاعات آماري دقيق اين اسناد که بخشي از آنها با خط زيباي نستعليق و توسط منشيان مدرسه به نگارش در آمده ‌اند ، بيانگر توجه و دقت مسئولان امر در انجام امور اداري مي ‌باشد . تمامي اطلاعات در اسناد ذکر شده با ثبت روز ، ماه و سال همراه بوده و کيفيت و ارزش علمي اسناد بسيار بي ‌نظير است چراکه با گذشت بيش از يک قرن هنوز مانند زمان نگارش سالم باقي مانده ‌اند . اين تحولات مدرسه سعادت را در زمره مدارس دولتي در دوره پهلوي اول 1313 شمسي ايجاد کرد . آنچه در طول اين مدت بيش از هر چيز قابل توجه است ، نقش مدرسه سعادت در مبارزات مردم و دفاع مقدس است . به گفته مديران وقت مدرسه سعادت و شاهدان عيني ، راه پيمايي‌ ها و تظاهرات مردمي و دانش‌آموزي در آن زمان در بوشهر از مدرسه سعادت هدايت مي شده است .

صورت جلسات هيأت امناء
از جمله با ارزش ‌ترين اسناد موجود در بايگاني مدرسه سعادت ، دفتر صورت جلسات هيأت امناي اين مدرسه مربوط به سال‌ هاي 1294 _ 1284 است . اولين هيأت امناي اين مدرسه در سال 1280 انتخاب شد و به مدت دو دهه با تغيير اندکي در اعضا آن فعاليت داشت که نخستين اعضاي آن عبارت بودند از : حاج عبد الرسول رئيس التجار ، حاج سيد محمدرضا کازروني ، حاج ميرزا غلامحسين کازروني ، حاج يحيي صاحب تاجر بهبهاني ، سروش الملک رئيس پستخانه بوشهر ، ميرزا يانس معاون گمرک و ميرزا عبدالوهاب .

اين هيأت هفته‌ اي يکبار آن هم در روز هاي چهارشنبه با حضور شيخ محمدحسين و شيخ عبدالکريم سعادت و آقا محمد باقر بهبهاني تشکيل جلسه مي‌ دادند . اعضاي هيأت امنا جلسات خود را در ماه رمضان در روز پنج شنبه برگزار مي ‌کردند و اين جلسات متقارن با مناسبت‌ هاي ملي مذهبي بر گزار نمي‌ شد . اعضاي هيأت امنا در خصوص مسائل و مشکلات داخلي مدرسه ، جمع ‌آوري اعانه و مسائل خارجي مربوط به مدرسه به تبادل نظر مي‌ پرداختند ، در پايان تصميماتي مي ‌گرفتند و آنرا اجرا مي ‌کردند و خلاصه مذاکرات و تصميم ‌گيري ‌هاي هيأت امنا در دفتري مخصوص ثبت مي‌ شد . اگرچه اسناد صورت جلسات سال‌ هاي نخستين تاسيس مدرسه (1283-1280ش) در طول زمان از بين ‌رفته است ، اما با اين وجود اسناد موجود در سال ‌هاي (1295- 1284 ش) وضعيت مدرسه سعادت را به خوبي نشان مي ‌دهد .

مطالب و موضوعاتي که در اين اسناد بيان شده است شامل : امور مالي ، امور اداري ، مسائل عمراني و تعميرات ، نحوه سياست‌ گذاري در سيستم مديريت مدرسه ، عزل و نصب‌ هاي مقامات محلي و کشوري ، مدرسه محوري و مسائل تربيتي که در هيأت امنا مطرح و تصميم نهايي درباره آنها گرفته شد .

عزل و نصب هر يک از کارکنان مدرسه ،با نظارت مستقيم هيأت امناي مدرسه صورت مي ‌گرفت . اين هيأت بر شيوه مديريت و چگونگي اداره مدرسه نظارت کامل داشت به گونه ‌اي که مدير مدرسه بدون درخواست مرخصي از اعضاء هيأت امنا نمي ‌توانست مدرسه را ترک کند . وي بايد تقاضاي خود را با درخواست کتبي به اين هيأت اطلاع مي‌ داد و بعد از موافقت هيأت امنا و تعيين جانشين موقت مدرسه را ترک مي ‌کرد و اين امر درباره ساير کارکنان مدرسه نيز صادق بود . مدير مدرسه ضمن تدريس ، بر وضعيت تحصيلي دانش‌آموزان نيز نظارت کامل داشت . دانش‌آموزان برتر را مورد تشويق قرار داده و مشکلات آناني که به هر دليل از ادامه تحصيل انصراف مي‌ دادند را مورد بررسي قرار مي‌ داد . بعضي از نوشته‌ ها نيز دلالت بر حمايت مالي حکمرانان ايراني و نمايندگي‌ هاي خارجي از مدرسه دارد . هيأت امناي مدرسه با توجه به مناسبت ‌هايي مانند انتصاب مقامات محلي و کشوري با ارسال پيام ضمن تبريک به اين مقامات ، خواستار مساعدت مالي آنان مي ‌شدند . از جمله اسناد جالب به جا مانده در مدرسه سعادت ، اسنادي است که با اقدامات و فعاليت ‌هاي هيأت امناي مدرسه در زمينه تأسيس و راه ‌اندازي مدارسي چون " جاويد " در بندر عباس  ،" خزعليه " در خوزستان  ،" اخوت " در کاظمين ، مدرسه بهبهان و لنگه اختصاص دارد .

اين هيأت با اعزام معلم و مساعدت مالي به مدارس ياد شده در زمينه فرهنگي ، خدمات ارزشمندي را انجام مي‌ دادند . هيأت امنا بر مسائل آموزشي مدرسه نظارت مستقيم داشتند ، از جمله اين موارد نظارت بر مواد درسي دانش‌ آموزان ، تفکيک دانش‌ آموزاني که موظف به پرداخت شهريه بودند و دانش‌ آموزاني که به طور رايگان به تحصيل اشتغال داشتند ، تهيه جوايز و انعام به دانش ‌آموزان ، استخدام معلمان متخصص و نظارت بر فعاليت آموزشي آنان بود . هيأت امنا بر وضعيت تدريس دروس نظارت کامل داشته ، بدين صورت که اگر براي دانش ‌آموزان قابل فهم نبود ، آن را تعطيل مي ‌کردند و به فراخور نياز در طول سال تحصيلي در موارد درسي دانش ‌آموزان تغييراتي صورت مي ‌‌‌گرفت . هيأت امنا ، بازرسان ويژه ‌‌اي به نام " مفتش " داشتند که وظيفه آنها بازديد مخفيانه و بدون هماهنگي از مدرسه و وضعيت آموزشي آن بود . در سال‌ هاي اوليه بازگشايي مدرسه با همکاري احمدخان دريابيگي و تشويق اهالي ، از طريق مساعدت‌ هاي مالي نياز هاي مدرسه بر طرف مي ‌شد ، اما بعد از احضار حکمران وقت بوشهر به تهران و رکود کمک ‌هاي ثروتمندان شهر ، مدرسه با مشکلات حاد مالي روبرو شد . مسئولان مدرسه چاره ‌انديشي کردند براي حل اين مشکل انجمني به نام " وکلاي مجلس " تشکيل دهند که وظيفه اين انجمن جمع‌ آوري اعانه و کمک‌ هاي مردمي براي تداوم " سعادت " بود . بنابراين از پادشاه وقت ، مظفر‌ الدين شاه قاجار تقاضاي کمک مالي کردند . پادشاه قاجار مبلغ يک هزار تومان براي مخارج مدرسه در اختيار آنان قرارداد و هر يک از وکلاي مدرسه نيز موظف به پرداخت مبلغي براي کمک به مدرسه شدند . اما همچنان با مشکل مالي مواجه بودند که هيأت امناي مدرسه اقدام به تشکيل انجمني به نام "انجمن خيريه" کردند . اين انجمن علاوه بر جذب کمک‌ هاي مردمي و دولتي و افراد خارجي در صدد بر آمد تا براي رفع نابساماني ‌هاي مالي مدرسه از واردات گمرک عدلي  يک شاهي ( يک بيستم قران ) و کالا هاي صادراتي  ، عدلي نيم شاهي ( يک چهلم قران ) به عنوان اعانه به مدرسه سعادت اختصاص داده شود . با اختصاص اعانات گمرکي و کمک‌ هاي مالي مردمي ، بعد از گذشت چند سال مدرسه وضعيت بهتري پيدا کرد .

امتحانات
مدرسه سعادت در سال 1280شمسي به ساختمان جديد منتقل شد . اين مدرسه داراي هفت کلاس بود ، که در پنج کلاس آن دروس دوره ابتدايي و در دو کلاس ديگر دروس دوره متوسطه تدريس مي‌ شد . امتحانات خصوصي ، هر ماه انجام مي ‌‌شد و هر سال يک بار نيز امتحانات عمومي با حضور بيشتر اولياي دانش ‌آموزان و بزرگان شهر و هيأت مديره برگزار مي ‌شد . به گزارش اسناد و مدارک موجود مربوط به امتحانات سال 1304شمسي مدرسه سعادت ، امتحانات در دو نوبت شش ماهه اول و ساليانه به صورت کتبي و شفاهي برگزار مي ‌شد .

همچنين به دانش ‌آموزاني که موفق به کسب رتبه‌ هاي علمي برتر مي ‌شدند ، از طرف مقامات محلي جوايزي داده مي ‌شد . اسناد دفاتر امتحاني ، علاوه بر درج نمرات ، در برگيرنده مطالب ديگر نيز بود . در اين اسناد هر يک از دانش ‌آموزان به نام ، شماره مخصوص و کدگذاري مشخص شده ‌اند . اين مشخصات شامل نام پدر ، شغل و محل کار وي است . نمونه شغل‌هاي ثبت شده انباردار ، تاجر ، صياد ، بقال ، قاري ، مجتهد ، ناخدا ، پليس ، دلال و عکاس و غيره ....

دفاتر هفتگي دانش‌ آموزان
گزارش‌ هاي هفتگي کلاس ‌هاي درسي مدرسه سعادت در سال‌ هاي 1310-1307 نشان مي ‌دهند که سال تحصيلي از 16 تا 22 تير ماه هر سال آغاز مي ‌شد و در خرداد سال بعد با اعلام نتايج نهايي ، دانش آموزان پايان نمي ‌يافت . تعطيلات تابستاني نيز از آغاز تير ماه تا پانزدهم همان ماه بود . بر اين اساس دانش‌ آموزان جز تعطيلات تابستاني و نوروزي خود بايد 11 ماه و اندي از سال را رسما در مدرسه به تحصيل مي ‌پرداختند .
براساس گزارش ‌هاي هفتگي مدرسه ، در سال‌ هاي فوق  ، مسئولان مدرسه با فرا رسيدن سال نو ، يک هفته را به عنوان ايام نوروزي تعطيل اعلام مي ‌کردند . اين تعطيلات از 29 اسفند آغاز و تا 8 يا 9 فروردين سال جديد ادامه داشت . بنا بر اعلام اسناد موجود مسئولان مدرسه سيزدهم نوروز را هم تعطيل مي ‌کردند .

بررسي عنوان ‌هاي درسي نشان مي ‌دهد که بنا به صلاحديد مسئولان مدرسه و به فراخور نياز دانش ‌آموزان در طول سال تحصيلي ، بعضي از دروس براي مدتي از برنامه هفتگي حذف و مواد درسي ديگري جهت آموزش ارائه مي ‌شد . اخلاق و نظافت دانش‌ آموزان نيز پيوسته مورد توجه اولياي مدرسه بود و آنان در طول هفته از نظر انضباطي به دقت راهنمايي و کنترل مي ‌شدند .

دفاتر آمار
اين دفاتر مشخصات فردي دانش ‌آموزان ، زمان ورود آنها به مدرسه تا هنگام فراغت تا ترک تحصيل را نشان مي دهد . مشخصات فردي که در دفاتر آمار آمده و شامل ؛ رديف ، نام پدر ، نام خانوادگي ، شماره شناسنامه ، سن ،تاريخ ورود و خروج ، دانش آموزان مجاني يا شهريه بده است .

دفاتر صورت مخارج
اسناد مربوط به صورت مخارج مدرسه سعادت که در حال حاضر بخش بايگاني اين مدرسه نگهداري مي‌شود .

الف) اسناد مربوط به نخستين سال ‌هاي فعاليت مدرسه 1281-1279 شمسي ، مندرجات آن شامل تعداد دانش ‌آموزان ، مشکلات مالي ، چگونگي تأسيس انجمن وکلاي مجلس و همچنين مساعدت و مشارکت مالي تجار و مقامات محلي است .

ب)دومين بخش اين اسناد مربوط به سال‌ هاي 1308- 1295 شمسي است که مطالب آن شامل حقوق ماهيانه کارکنان و ديگر مخارج مدرسه با واحد"قران" و اجزاي آن "غاز" محاسبه مي‌شد .
از محتويات اين اسناد چنين به نظر مي ‌رسد که بيشترين حقوق به مدير و کمترين به دفتردار يا خادم مدرسه تعلق مي ‌گرفته است .

کتاب و کتابخانه
مديريت وقت مدرسه سعادت در سال 1278 شمسي در صدد تهيه و تدوين کتب درسي دانش‌آموزان بر آمد که نخستين گام را محمدحسين سعادت برداشت . وي در تهران حدود دويست تا سيصد جلد کتاب فارسي ابتدايي تأليف مفتاح الملک ، چندين جلد کتاب عليخان ، کتاب جغرافياي ابتدايي ، شرعيات موسوم به کتاب علي ، جلد هاي مختصر انوارسهيلي و خلاصه الصر‌ عربي را براي استفاده شاگردان مدرسه سعادت فراهم کرد و بر حسب کلاس و استعداد به تدريج در ميان دانش ‌آموزان توزيع شد . در ابتدا محمد حسين سعادت کتابي را به نام تاريخ مختصر ايران تأليف کرد ، که سال ‌ها در مدارس تدرس مي‌ شد و سپس تاريخ خليج را تدوين کرد .

در ادامه شيخ عبد الکريم سعادت اقدام به تأليف 9 عنوان کتاب درسي کرد و تعداد ديگري کتاب نيز به رشته تحرير در آمد . يک سري از کتاب‌ هاي تأليف شده به مدت 15 سال در مدارس بوشهر ، اهواز ، خرمشهر ، مدارس عراق ، بحرين و مدارس هندوستان براي ايرانيان تدريس مي ‌شد . اين اقدامات مورد توجه متوليان فرهنگ و معارف کشور قرار گرفت طوري که آنها طي مکاتبات متعدد از مديريت مدرسه سعادت مراتب قدرشناسي خود را اعلام مي ‌کردند .

بخش ديگري از اين اسناد به انبار کتب مدرسه سعادت اختصاص دارد که مربوط به سال ‌هاي 1308-1305 شمسي و شامل کتب درسي مورد نيازي است که مديريت مدرسه در صدد خريداري آنها بر آمد و در اختيار دانش ‌آموزان قرار دد . مدرسه سعادت بر طبق اعلام صورت جلسه هيأت امنا کتابخانه ‌اي داشت که تاريخ تأسيس آن مربوط به پيش از سال 1284 است .
اين کتابخانه از بدو تأسيس داراي کتب و نشريات داخلي و خارجي ارزشمندي بود که متاسفانه در طول زمان به تاراج رفته است .

تبديل مدرسه سعادت به موزه
معاونت توسعه و تجهيز منابع ميراث فرهنگي ، صنايع ‌دستي و گردشگري استان بوشهر گفت : فرم معماري و تزئينات مدرسه سعادت به روش معماري کلي بافت قديم بوشهر به شيوه‌اي به نام " بيت ميلاني " و مصالح بکار رفته در آن از سنگ ‌هاي مرجاني و نوعي ملات به نام " چاري " است . محمد باقر سعادت که خود يکي از منسوبان خاندان سعادت ( شيخ محمد حسين سعادت ) است اضافه کرد : پوشش سقف مدرسه نيز از چوب صندل يا چندل بوده که روي آن را با حصير مي‌ پوشانند و به دليل شرايط اقليمي آب و هواي ساحلي و رطوبت بالا ، درب و پنجره‌ ها از چوبي محکم و مقاوم به نام " ساج " تهيه و با شيشه‌ هاي رنگي تزئيين شده است .

وي تصريح کرد : در حال حاضر اسناد و مدارک بخش اداري و فعاليت عملکرد دانش آموزان و آموزگاران به همراه اشياء و کتب درسي و همچنين تصاوير تاريخي اين مدرسه قدمت يک قرن و 10 سال دارد و در قالب يک موزه کوچک و اختصاصي در محل ساختمان جديد مجاور مدرسه در معرض بازديد علاقه مندان قرار دارد .وي افزود : مدرسه سعادت بوشهر پنجمين مدرسه ماندگار کشور است و با توجه به اهميت و ارزش اين بنا و نقش آن در آشنايي مردم جنوب ايران با مظاهر فرهنگ و آموزش ‌هاي جديد در ميان ساير بناهاي بافت قديم جايگاهي ويژه دارد . اين مقام مسئول اضافه کرد : مدرسه سعادت بوشهر با توجه به سابقه و اعتبار قدمت آن به پيشنهاد مديريت ميراث‌ فرهنگي بوشهر در تاريخ 11 بهمن 87 به شماره 2578در رديف آثار ملي کشور به ثبت رسيد .

همچنين با تلاش و همت سازمان ميراث ‌فرهنگي ، صنايع‌ دستي و گردشگري استان بوشهر بناي قديمي و تاريخي مدرسه سعادت با مجموعه کلاس ‌هاي درس و بخش اداري و با مرمت ‌هاي صورت گرفته در حال تبديل به موزه بزرگ مدرسه سعادت است تا با تحقق اين مهم بخشي از تاريخ آموزش و پرورش کشور در معرض ديد و مطالعه پژوهندگان قرار داده شود .