نماد اعتماد ملی



Smartsupp Live Chat

موقعيت بنا و وجه تسميه آن :
حمام حاجي داداش که يکي از قديمي ترين بنا هاي تاريخي شهر زنجان مي باشد و تنها حمام ستون سنگي زنجان مي باشد که گنبد اصلي آن بر روي چهار ستون سنگي قرار گرفته که اين ستون ها در زمان خود توسط هنرمندان همداني تراشيده شده است . زيبا ترين بخش اين حمام سنتي فضاي بينه آن است . در اين بخش طاق اصلي بر روي چهار ستون سنگي مزين به سر ستون هاي مكعبي شكل و بدنه مارپيچي ( از نوع ستون هاي تركيبي ) قرار دارد . اين بنا اكنون به عنوان چايخانه سنتي مورد استفاده قرار مي گيرد .
اين بنا که قدمت آن بطور تقريب به 150 الي 200 سال پيش تخمين زده مي شود توسط معماري که منسوب به نام خود حمام مي باشد ، اين حمام در وسط بازار زنجان که از دوران صفويه به بعد مرکز داد و ستد و فرهنگ بومي و محلي بوده و اين مرکزيت را تا کنون حفظ کرده واقع شده است . اين بنا درست مقابل مسجد آيت اله قائمي که يکي از مساجد قديمي و مهم زنجان مي باشد واقع گرديده است . از سمت شرق مجاور به سراي ملک بوده که هم اکنون ميراث فرهنگي استان مشغول بازسازي و احياء آن مي باشد . و از سمت شمال ، به خانه هاي مسکوني محلي محدود مي گردد ، از طرف غربي نيز به آزمايشگاه پرفسور حسابي و کوچه سيدلر منتهي مي شود .

اين بنا به مسافتي در حدود 400 متر مربع زير بنا در زميني بالغ بر 2500 متر مربع واقع شده که از سه نقطه مي توان به آن رفت و آمد نمود :

1 از طرف درب اصلي که روبروي مسجد آيت اله قائمي مي باشد .
2 از طرف مغازه اي که قبلاً محل سوخت رساني حمام بوده و هم اکنون به مغازه تبديل شده و در حدود 25 متر ضلع شرقي درب اصلي واقع شده که اين مغازه با حمام مذبور داراي يک سند به پلاک هاي ثبتي 3985 و 3995 مي باشد .

از سازنده اصلي بنا اطلاعات دقيقي در دست نيست ولي به گفته بعضي از سالخوردگان فردي به نام حاج داداش باني بنا مي باشد که از همان موقع حمام فوق به نام حاج داداش مشهور مي گردد .

ورودي بنا :
ورودي بنا در ضلح شمالي و رو به مسجد که در ضلع جنوبي قرار دارد مي باشد . ورودي بنا از درب چوبي دو لنگه به ضخامت تقريباً سه سانتي متر مي باشد که چوب آن از درخت هاي جنگلي تهيه گرديده است . گل ميخ هاي آهني نيز بر روي درب تزئينات زيبايي به وجود آورده اند . بعد از ورودي به هشتي بنا مي رسيم که امکان ارتباط و دسترسي به سربينه را فراهم نموده است . در چهار ضلعي هشتي طاقچه هايي با طاق نما هاي جناغي ايجاد گرديده که طاقچه هاي طرفين درب ورودي داراي عمق کمتري نسبت به طاقچه هاي روبرويي خود مي باشند . ازاره هاي هشتي تا ارتفاع دو متري با کاشي هاي سراميکي پوشيده شده است . سقف هشتي گنبدي شکل بوده که در راس گنبد نورگيري با بيش از 60 سامتي متر عمق و 50 سانتي متر قطر ايجاد گرديده است . کف هشتي با يک پله در حدود 10 سانتيمتر از ورودي پايين تر قرار گرفته ولي هم سطح با کف سربينه مي باشد . اين کف با آجر هايي در ابعاد 20 × 20 سانتي متر ساخته شده و ما بين آجر ها را کمتر از دو سانتي متر ملاط قرار گرفته است . حد فاصل بين هشتي و سربينه راهرويي است که داراي طولي نزديک به دو متر و سقفي به صورت طاق هلالي مي باشد .

سربينه :
رختکن فضاييست مربع شکل با سقفي گنبدي که بر فراز چهار ستون استوار گرديده است . ستون ها از سنگ تراورتن سفيد بوده و از تزئينات مارپيچي برخوردارند . پا ستون ها داراي شکل هندسي خاصي نيستند و در کف سربينه محو گرديده اند . کف سربينه نيز مانند هشتي با آجر فرش گرديده و در وسط سربينه حوض هشت ضلعي زيبايي وجود دارد . دقيقاً در بالاي حوض فضاي گنبدي شکل سقف قرار گرفته که از روشنايي بزرگي برخوردار است . علاوه بر آن نيز سه نورگير کوچک تر در سه جهت شرق ، غرب و جنوب وجود دارد . اين گنبد بر روي 4 طاق بزرگ استوار گرديده که سنگيني طاق ها را ستون ها متحمل شده اند . در ضلع جنوب غربي سربينه پنج پله ايجاد گرديده که راه ورود به خبّاز خانه را ممکن مي سازد و با پنج پله ديگر از ضلع غربي خبّاز خانه دسترسي به پشت بام ميسر مي گردد .
ادامه کاشي کاري هشتي نيز در فضاي داخلي سربينه وجود دارد . امروزه فضاي داخلي سربينه با تخت هايي براي نشستن ، استراحت و صرف چاي پر شده و بر ديوار ها و تير هاي حمال و سقف نيز تزئينات مختلف و قاب عکس ها قرار گرفته است . بر دو گوشه ضلع شمالي سربينه دو ورودي ايجاد گرديده که ورودي سمت شرقي با 4 پله به داخل آشپزخانه فعلي راه پيدا مي کند . و از اين محل ورود به گرمخانه صورت مي پذيرد .

گرمخانه :
بعد از گذر از دو دالان به گرمخانه که فضاييت مربع شکل با چهار ستون قطور هشت ضلعي و با ارتفاعي نزديک به دو متر مي رسيم . در وسط هر ضلع گرمخانه فرورفتگي هايي وجود دارد که امروزه محل قرار گرفتن تخت ها شده است . سقف گرمخانه داراي گنبد هاي متعددي مي باشد که گنبد مرکزي داراي نورگيري دايره اي شکل مي باشد . در زير اين گنبد حوض مرکزي گرمخانه قرار گرفته و در چهار گوشه گرمخانه نيز چهار گنبد کوچک تر بر سقف ايجاد گرديده اند .

طباخ خانه در ضلع شرقي گرمخانه قرار دارد و ورود به آن از گوشه جنوب شرقي گرمخانه ميسر است . اين ورودي داراي طاق جناغي بوده و بيش از 170 سانتيمتر ارتفاع دارد ، از گوشه جنوب شرقي طباخ خانه نيز دسترسي به بام بنا با هفته پله امکان پذير مي گردد . در شمال شرقي گرمخانه ورودي وجود دارد که راه ورودي به خلوتي سابق و سرويس هاي بهداشتي فعلي است در شمال غربي گرمخانه خلوتي ديگري بوده که فعلاً مسدود است .

مصالح بنا :
با توجه به شواهد عيني ، عمده مصالح بکار فته در بنا همانند ساير ابنيه تاريخي و قديمي شهرستان شامل لاشه سنگ در پي بنا ، آجر هاي 20× 20 مورد استفاده در طاق و تويزه ها ، ملاط گچ و آهک ، ساروج و کاشي هاي رنگي ولي فاقد نقش ، سنگ تراورتن سفيد بکار رفته در ستون ها مي باشند .

تزئينات :
تزئينات بنا فعلاً شامل کاشي کاري در رنگ هاي متنوعي است که از ميان رنگ هاي فيروزه اي ، آبي روشن ، آبي سير و زرد بيشتر نمايان است . ستون ها نيز داراي تزئينات بصورت خطوط ماپيچي مي باشند و از يک نيم ستون در گرمخانه بعنوان سکو استفاده شده است . سقف بنا نيز در قسمت هاي مختلف داراي تزئينات گچ کاري مي باشد .

سيستم آبرساني :
آب مورد نياز اين گرمابه ، از طريق دو و يا سه چاه ايجاد شده در ضلع شرقي بنا تامين مي شده است . آب لازم بوسيله دلو از چاه بالا کشيده مي شده و سپس داخل حوضچه اي که بوسيله تنبوشه ( لوله هاي سفالي ) به گرمخانه و سربينه متصل بوده ، ريخته مي شده است .

سيستم گرمايش و مواد گرمازا :
در رابطه با سيستم گرمايش و مواد گرما زا ذکر اين نکته که از طريق سوزاندن فضولات حيوانات و احتمالاً چوب صورت مي پذيرفته است .

farzad abdollahi 02166607667