علي بن جعفر يا علي بن احمد خرقاني ، يکي از اکابر مشايخ طريقت است . وي به سال 348 هجري قمري و يا به قولي 351 يا 352 هجري قمري در خرقان ديده به جهان گشود و در روز سه شنبه ، دهم محرم سال 425 هجري قمري در سن هفتاد و چند سالگي در همان ديار جهان را بدرود حيات گفت .
شيخ در آغاز زندگي به تحصيل علوم دين همت گماشت و در آن سرآمد ديگران شد و سپس به طريقت تصوف تمايل کرد و با مجاهدت به مقاماتي شايان دست يافت . در حکايات آمده است که شيخ ابو سعيد ابوالخير ، شيخ الرئيس ، ابن سينا و ناصر خسرو قبادياني به خرقان رفته و با وي مصاحبت هايي نيز داشته اند و مقام معنوي وي را ستوده اند . گفته مي شود سلطان محمود غزنوي نيز به ديدار شيخ شتافته و از محضر وي کسب فيض نموده است .
از شاگردان ممتاز و مشهور شيخ ابولحسن خرقاني ، خواجه عبدالله انصاري ؛ عارف نامي قرن پنجم هجري قمري است که ساليان متمادي در خرقان زيسته و از انفاس شيخ بهره ها جسته است .
جملات به جاي مانده از شيخ خرقان ، نشان از مقام بسيار بالاي انساني اين عارف برجسته دارد . جملاتي که جز از چنين انسان هاي وارسته اي شنيده نمي شود :
" کاشکي حساب همه خلق با من کردي تا خلق را به قيامت حساب نبايستي ديد . کاشکي عقوبت همه خلق مرا کردي تا ايشان را به دوزخ نبايستي "
" هرکه در اين سرا درآيد نانش دهيد و از ايمانش نپرسيد ، چه آنکه در نزد باري تعالي به جان ارزد بر خوان بوالحسن البته به نان ارزد "

در 24 کيلومتري شاهرود ؛ در شمال قصبه خرقان ، روي يک تپه ، آرامگاه اين بزرگوار به چشم مي خورد . ساختمان آرامگاه چندان امتيازي ندارد و بناي آن از آجر است و گويا در چند سال اخير بنا شده است . فضاي سبز اطراف آن ، به آرامگاه قداست خاصي بخشيده است . روي قبر شيخ يک قطعه سنگ مرمري قرار دارد که اشعاري بر آن حک شده است . در جوار اين مقبره مسجدي بود که گنبدي مخروطي شکل و مزين به کاشي کاري هاي زيبا داشت . در حال حاضر ، از مسجد و گنبد ياد شده فقط محراب آن باقي مانده که برخلاف مسجد هاي ديگر اين نواحي رو به مغرب است . محراب مذکور داري گچبري هاي زيبا و استادانه مي ‌‌باشد . بر حاشيه اين محراب چنين نوشته شده است :
" گفته علي شيخ قدس الله رحمه : قبله بر پنج است ؛ کعبه قبله مومنان است ، بيت الامور قبله فرشتگان است ، عرض قبله دعاگويان است و حق قبله جوانمردان است . "

چندي قبل از طرف اداره کل باستان‌ شناسي در اطراف محراب نام برده و بر پايه آن مسجدي بنا گرديد است که اکنون نيايشگاه زائرين ابوالحسن خرقاني و مورد استفاده آنها در موقع توقف در آن مکان مي‌ باشد .

هر كه در اين سرا درآيد ، نانش دهيد
نانش دهيد ، و از ايمانش مپرسيد
چه آنكس كه بدرگاه باري تعالي بجان ارزد
البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد

در مورد ارتباط معنوي بايزيد بسطامي عارف قرن دوم و سوم هجري با شيخ ابوالحسن خرقاني که از وفات بايزيد 234 هجري تا تولد شيخ ابوالحسن 351 يا 352 هجري ، يکصد و هفده يا هيجده سال فاصله است مطالب زيادي در آثار نويسندگان و محققان به ويژه عارفان قرن هاي بعد آمده است ، که قابل توجه و تأمل مي باشد .
بديهي است اينگونه ارتباطات آشکار مؤيد بقاي روح و استمرار و انتقال هويت و معنويت پنهان از چشم ظاهر بين بشري است ؛ که فهم ضعيف و محدود ما به ندرت قادر به درک جلوه هايي از آن مي باشد .

نقل است که گفت :
دل چون به آخر ِ کار رسد تو از دل خويش به گوش سر خويش بشنوي ،
چون اواز بايستد نور ها گيرد تو نور ِ دل ِ خويش به دو چشم ِ خويش بيني .

مومن را همه جايگاه ها مسجد بود و روز ها همه آدينه و ماه ها همه رمضان .
هر كجا باشد در زمين چنان زيد كه در مسجد ، همه ماه ها را چنان حرمت دارد كه ماه رمضان ، و همه روزه ها چنان نيكويي كند كه روز آدينه
( مولانا شيخ ابوالحسن خرقاني )