آسياب اشکذر

 آسياب اشکذر در شهر اشکذر که در فاصله 20 کيلومتري شهر يزد و در عمق ? متري زمين احداث شده ، که آثار موجود مربوط به قرن هشتم هجري و در زمان سيد رکن ‌الدين ساخته شده است . اين آسياب در قرن دوازدهم ه . ق ساخته شد و يکي از بزرگ ترين آسياب هاي ايران به شمار مي رود .

اين آسياب مربوط به دوره ايلخاني ، علينقي خان ( پسر محمد تقي خان ) است ، قديمي ترين آسياب استان يزد و يکي از بزرگ ترين آسياب هاي ايران به شمار مي رود . سنگ اين آسياب با آب قنات " همت آباد " مي چرخيده است و در عصر آباداني يگانه آسياب منطقه ميبد تا اشکذر بوده است که ساعتي سي و پنج " من شاه " يعني 210 کيلوگرم آرد از زير سنگ هاي پرقدرت آن به دست مي آمد .

 دالان شيب دار راه ورودي به صحن اصلي آسياب ، پنجاه و شش متر طول و 4/1 متر عرض دارد . مصالح آسياب تماماً از آجر و ترکيب سقف و مقرنس کاري صحن اصلي بان نقوش هندسي آن ، از ابتکار هاي جالب توجه معماري ايراني است .

صحن اصلي آسياب به شکل مثمن ( هشت ضلعي ) است که چهار ضلع آن هر کدام چهار و هشتاد و چهار ضلع ديگرش هر کدام دو و هفتاد و پنج است . هر يک از اضلاع کوچک غرفه‌ اي به عمق يک متر دارد و در دو ضلع شرقي و غربي دو اطاق با جلو خاني تعبيه شده که غرفه جنوبي صحن ، محل دستگاه آسياب يعني دول و آخوره است .

 سقف صحن آسياب گنبدي شکل است بدين معني که بر بالاي غرفه ها گنبدي زده شده است و از کمره گنبدي شکل کثير الاضلاع هشت ضلعي به خود گرفته و به صورت گنبد تازه اي که در آن هست درگاه براي نور و هوا قرار داده اند ساخته شده است . بالاخره گنبد با کاسه اي که کثير الاضلاع سي و دو ضلع است خاتمه مي يابد .

 يکي از عوامل تزييني اين بنا سبک آجر کاري و تقسيمات آن در قسمت يا محوطه اصلي آسياب و کاربندي‌ هاي آجري است که از هشت شروع و به سي و دو ختم مي شود .