قلعه بابک در قله کوه
قلعه بابک که به ‌نام‌ هاي « قلعه بابک » ، « دژ بابک » ، « بذ و قلعه جمهور » هم معروف است ، دژ و مقر سردار تاريخي ايران ، بابک خرم ‌دين بوده ‌است . اين قلعه در نزديکي شهر کليبر در شمال شرق استان آذربايجان شرقي قرار دارد .
 
بناي قلعه در پنجاه کيلومتري شمال شهرستان اهر و از ارتفاعات غربي شعبه اي از رود بزرگ قره سو و در سه کيلومتري جنوب غربي کليبر واقع است . بناي جمهور مرکب از قلعه و قصر است بر فراز قله کوهستاني با نام جمهور در ارتفاع بيش از 2300 تا 2600 متر از سطح دريا . اطراف اين قله را از هر طرف دره هايي به عمق 400 تا 600 متر فرا گرفته است و تنها يک راه به اصطلاح ( بز رو ) دارد . از کليبر تا قلعه بذ 3 کيلومتر راه صعب العبور را بايد طي نمود ولي بعد از صعود به قله و ورود در قلعه رنج راه به کلي از بين مي رود . بعد از حمله اعراب به ايران جنبش هايي بوجود آمد که يکي از آنها به رهبري بابک خرمدين بود که مقر جنبش در طول مبارزه در قلعه اي که بعد ها به دليل شجاعت و درايت بابک نام او را به خود گرفت بود . از جمله وقايع مهم و جالب زمان بابک آوردن دين خرمدين است که خود او رهبرش بود .
 
کيفيت ظاهري قلعه بابک
قبل از اينکه به دروازه قلعه برسيم از معبري به صورت دالان باريک که 200 متر از دروازه قلعه فاصله دارد و زير سلطه و نظر نگهبان است بايد عبور نمود پس از صعود از مدخل ديگري با پلکان هايي تقريبا نا منظم عبور مي کنيم ابتدا به بناي قصر که دو طبقه و سه طبقه است بر مي خوريم طرفين مدخل به وسيله دو ستون کاذب مشخص شده است ( ستون کاذب = نيمه ستون که به ديوار تکيه مي دهد ) . پس از آن تالار اصلي است که اطراف آن را هفت اطاق فرا گرفته است . اطاق ها به تالار مرکزي مربوط مي شوند . در جبهه شرقي قصر تاسيسات ديگري مرکب از اطاق ها و آب انبار ها ساخته اند سقف آب انبار ها باطاق جناقي و گهواره اي استوار شده اند . در جبهه شمال غربي قصر از پلکان هايي سرتاسري که اکنون ويران شده و قسمتهايي از آن بيرون از خاک است به بخش رفيع بنا صعود ميکنيم که مدخل آن را رديف پلکان ها با دو نيمه ستون شتون مشخص مي کنند در قسمت علياي اين نيمه ستون ها محلي براي ديده بان ها جايسا زي شده و محدوده پس از آن که در چند بخش تشکيل شده احتمالا جايگاه سربازان بوده که به همه چيز و همه جا تسلط کامل داشته اند . از همين جا بوده است که بابک خرم دين قهرمان تاريخي ايران و يارانش بمدت بيست و چند سال عساکر عرب را که به قصد محاصره و کوبيدن جنبش او آمده اند در کوه‌ ها و کتل ها سرگردان کرده و با شبيخون هاي خود آنها را از دم تيغ گذرانده و به عزيمت وادارشان کرده اند . بر طبق کاوش و حفاري هاي پژوهشي که در قلعه بذ انجام شده در چهار اطاق قصر پلکاني در اطاق آلات جرب پوسيده در اطاق ديگر سفالينه هايي تا اواخر قرن سوم هجري در اطاق بعدي بالاخره سکه هايي مربوط به دوره اتابکان بدست آمده همچنين قسمتي از کف آجري اطاق هاي برداشته شده و چندين تنور و سفالينه هاي زيبايي مربوط به قرن سوم هجري کشف شده که مسلم گرديد که اين دژ يکي از بنا هاي بابک و جايگاه اصلي قهرمان ملي و دلاور آذربايجاني است که حتي بعد از به شهادت رسيدن وي مورد احترام و داراي سکونت بوده است .
 
امروزه قلعه بابک پر طرفدارترين جاذبه گردشگري در استان آذربايجان شرقي بوده و از اوايل فروردين ماه تا اواخر آبان ماه پذيراي ده‌ها هزار نفر گردشگر مي‌ باشد .
 
مسير دسترسي
از طريق تبريز – اهر - کليبر ، سه مسير براي صعود به قلعه پيشنهاد مي ‌گردد . 1- مسير هتل بابک – قلعه - هتل بابک ( آسان ترين مسير ) . 2 - مسير هتل بابک – قلعه - قلعه دره سي ( در مسير برگشت به قلعه دره سي از جنگل زيباي قلعه درسي عبور خواهيد کرد . 3 - مسير قلعه دره سي – قلعه - قلعه دره سي ( اين مسير بهترين مسير براي صعود به قلعه بوده و براي اشخاصي که از آمادگي بدني نسبتاً بالايي برخوردار مي‌ باشند توصيه مي‌ گردد ) .
« ابوعلي بلعمي » در تاريخ طبري در مورد اين قلعه مي‌ نويسد : « در ميان آن کوه‌ ها حصاري کرده بود که آن را بذ خواندندي . او ايمن در آنجا نشسته بود و در آنجا همي بود تا روزگار بسيار برآمد و بدين جهت بيست سال بماند . »
 
با اينکه مسافت قلعه تا کليبر 3 کيلومتر بيشتر نيست اما راه آن صعب و دشوار است . هنگام عبور بايد از کتل‌ ها و گردنه ‌ها گذر کرد ؛ تا پس از 3 ساعت کوه‌ پيمايي به بارو هاي استوار رسيد . عظمت اين قلعه از فراز تيغ دره‌ ها و کوه‌ ها هر بيننده ‌اي را مبهوت مي ‌کند . دور تا دور ديواره‌ هاي قلعه در عمق 500 متري جنگلي از درختان آلو ، انجير ، آلوچه ، سيب ، فندق ، زغال و گردو وجود دارد و نهر هاي کوچک ميان جنگل که از ارتفاعات جاري هستند ، از ميان اين درختان گذشته و به باغ‌ هاي زراعي مي‌ رسد .
پس از عبور از مسير ابتدايي که پله‌ گذاري شده ، به دامنه‌ هاي بالاي کوه مي‌ رسيم ، جايي ميان ابر ها . در چشم‌انداز راست مسير قلعه ، سياه چادر هاي بسيار ديده مي‌ شود که محل زندگي ايلات شاهسون است . اين مسير رفته رفته مشکل‌ تر مي ‌شود .
پس از عبور از دامنه ‌هاي ابتدايي ، صخره‌ هاي بزرگ و کوچک قبل از اينکه به دروازه قلعه برسيم از معبري عبور مي‌ کنيم که به صورت دالاني از سنگ ‌هاي منظم شکل گرفته است . معبر فقط گنجايش 2 نفر را دارد و تا باروي قلعه حدود 200 متر فاصله دارد . از همين نقطه است که سختي راه و جلال و ابهت قلعه ، آدمي را دچار حيرت غرورآميزي مي‌ کند .
 
براي نفوذ به قلعه حتما بايد از دالان گذشت ، بارو را که پشت سر مي‌ گذاريم تا حدود يک صد متر ، ارتفاعي را از ميان صخره‌ها صعود مي کنيم که امروز پله ‌گذاري شده و بسيار آسان‌ تر از گذشته است . بر گرد اين ستيغ دره‌ اي است با جنگلي تنگ و ژرفايي تا 400 متر که به صورت تيغه و تا ديوار قلعه ادامه دارد .
بر فراز برج‌ هاي اين قلعه که بايستيد ، همه ارتفاعات و جنگل ‌هاي اطراف زير پاي شماست و شما بر بلند ترين نقطه منطقه ايستاده‌ ايد .چشم اندازي وسيع از کوه هاي پوشيده از درخت و دشت هاي ارسباران . به راستي که اين قلعه بسيار زيباست .